रेघा

या काळुंद्र्या-रडक्या-अडाणी-अबोल जीवाला दु:ख एकच आहे! ते म्हणजे रेघा काढता येतात; चित्रं जमत नाहीत; अर्धवर्तुळं बऱ्यापैकी; पण वर्तुळ पुर्ण होत नाही! या दु:खाला कारणीभूत तीन गोष्टी…सर्वात प्रथम, विचार करणारा मेंदू- जो फक्त गद्यात विचार करू शकतो…चित्र पाहू शकत नाही! दुसरी गोष्ट म्हणजे अक्षरं गिरवायला सरावलेली बोटं. लोक म्हणतात, “तू लिहीतोस छानच. शिवाय अक्षरही छान आहे!” (अक्षर सोडून बाकी तू मात्र घाणंय!) तीच ती बोटं…नालायक-बेशरम-बेजबाबदार! हवं तसं – हवं तेवढं लिहीतात; एक चित्र तेवढं काढायला जमत नाही. स्वत:च्याच आकारासारखं ओबड-धोबड, Rusty, काळेश नि खडबडीत चित्र काढणार. माणसाचं sketch असेल तर, नाक-डोळे-ओठ यांच्या जागा नि आकार एकमेकांत गुंतलेले. पाय एक मोठा, एक लहान…केस खराट्यासारखे बसवलेले! नि मुलीचं चित्र मी स्वत: काढणं; म्हणजे मोठाच गुन्हा! राजकन्येला गाढवीण लिलया करण्याची माझ्या बोटांची किमया!

तिसरी नि सर्वात महत्वाची गोष्ट म्हणजे…प्रतिभा! त्यात आम्ही भिकारी. भिकाऱ्यांतही lower rank चे भिकारी! दुसऱ्यांची चित्रं गिरवायची किंवा sophisticated शब्दांत “Mimic” करायची इतुकीही लायकी नसलेले निर्लज्ज-स्वाभिमानी भिकारी!
मी नि माझी कविता; एका शांत संध्याकाळी; गजबजाटाहून थोडं दूर; तळ्याकाठी, वाळूमधे; डुंबणाऱ्या सुर्यामधे; एकमेकांत गुंतलेलो असतानाचं sketch.
नुकत्याच वयात आलेल्या वेलीला फुल उमलताना, नि तिला हे उमगताना; हिवाळ्याच्या सकाळी; त्याला हुंगणारं कुत्र्याचं एक बाळ…ओलसर नाक; जीवाचं जीवाला अप्रूप…ते अप्रूपासाठीचे डोळे नि sketch.
तसंच तिचं-माझं; संसाराचं सारं संपून; पावसाळ्याच्या एका रात्री; मला सोडून जाणाऱ्या; एकट्याच तिचं…गड़्डद रस्त्यावरल्या; रिमझिमणाऱ्या street lampच्या पिवळ्या प्रकाशातल्या पाठमोऱ्या तिचं…sketch!
आणि अशी अगणित sketches.
थोडं उमजतं; पण मला खरंच काढता येत नाही. वर्गात आवडणाऱ्या मुलीचं lecture भर बसून, close up; portrait sketch काढायचं…त्यात तिचे काजळ भरलेले डोळे; मिटलेले गुलाबी ऒठ नि हलक्याशा प्रकाशाचा गालांवर उमटलेला सोनेरीसर अविष्कार असेल! तिचे काळेभोर केस खांद्यापर्यंत रूळत असतील; नि केसांची एक बट; श्रावणातल्या झोक्यासारखी कपाळावरून डोळ्यांपर्यंत झुलत असेल…ती रंगाने सावळी असेल नि कानांत इवलुशे डूल असतील नि वारा आला की ते वाऱ्यावर डोलत असतील! असं एक sketch काढावं नि तिला ऎनकेनप्रकारेण माझ्या वहीत मिळावं…हेच या काळुंद्र्या-रडक्या-अबोल-अडाणी जीवाचं स्वप्न आहे. (सध्यापुरतं तरी!)
मी सध्या रेघा जुळवायचं शिकतोय…पण रेघा जोडून घर बांधायचं अवघड काम; इतक्यात साध्य तर होणं अटकेपार!
- १२.१०.०९