आपण काय कपडे घालतो यावरून आपली एकंदरीत personality कळते असं म्हणतात. आता या विधानाला कित्येक लोक विरोध करतील आणि “वेश असावा बावळा” बगैरे म्हणतील; तर ते ठीकंय; समजलं. पण पुढे जाऊन तुम्हाला हे कधी लक्षात आलंय का की काही कपडे हे मुळात घालायच्या लायकीचे नसतात. काही कपडे घातले तर तुम्हाला uncomfortable feel होतं तर काहीवेळा इतर लोकांना अस्वस्थ व्ह्यायला होतं. जीर्ण आणि उदार आयुष्य लाभलेल्या कित्येक जिन्सांनी स्वत:ची छाती फाडून मालकाचे गुडघे आणि पोटऱ्या दाखवल्याची उदाहरणं तर कित्तीतरी सापडतात आधुनिक साहित्यात.
काही कपड्यांना स्वत्व असतं, काहींमधे असते नजाकत, काही मायाळूच
असतात जन्मत:, तर असतात बंडखोर काही! बंडाना हा बंडखोरीचा उत्तम नमुना आहे. “Ma
Life, Ma Rulz” असं म्हणत किंवा मी काहीही करेन, जग गेलं तेल लावत, असे नारे देत तो
बंडाना डोक्यावर राजमुकुटासारखा आसनस्थ दिसतो. बंडाना हे हवं तसं सोप्पं कापड नाही.
त्याचा वापर आणि उपयोग कुठे, कसा आणि कोण करेल याची यादी जर बनवली तर नक्कीच १०१
excel cells भरतील. त्या वापरांचे मग आपण परत categorization करून त्यांना
thematic colors देण्यात वगैरे वेळ वाया घालवत बसू ही generic गोष्ट; पण
presentation वरच जग मरतं हे सिद्ध झालंय! बंडाना या stereotypes ना आव्हान देऊन बेशक
आपलं स्थान टिकवून आहे.
तुमच्या कंपनीच्या टीम्समधे बघा…assets असतात. त्यातले काही
लय भारी काही असेच असतात. लय भारी human resources मधे दोन प्रकार मोडतात: गाढवकाम
करणारे प्रामाणिक कुत्रे आणि जे सांगू त्या कामावर लगेच solutions काढणारे retriever
टाईपचे कुत्रे. पहिल्या प्रकारातली लोकं अति specialized, sincere, hard-worker आणि
दुसऱ्या प्रकारातली लोकं highly motivated, risk taker, problem solver,
multi-tasker वगैरे अशा self attested पदव्या त्यांच्या resume च्या tagline मध्ये
टाकतात. तर बंडाना हा दुसऱ्या प्रकारात मोडणारा. आणि साडी, कुडता, झब्बा, फॉर्मल शर्ट,
ट्राऊझर, वगैरे हे पहिल्या प्रकारातले. दुसऱ्या प्रकारातले लोकं risk taker असल्यामुळे
जॉईन झाल्यानंतर दोन-चार दिवसांतच कंपनी सोडूनही जातात आणि कुणाला पत्ताही लागत नाही!
बंडान्याची नाटकं नसतात. या रंगावर हाच बरा, अशीच घडी हवी,
तोंडावर मास्क म्हणूनच हवा, डोक्यावर बेल्ट म्हणूनच हवा, खिशात रूमाल म्हणूनच हवा,
दुखल्या-खुपल्याला बॅण्डेज म्हणूनच हवा, थंडीत हातमोजा म्हणूनच हवा, किंवा वेळप्रसंगी
(दारूच्या बाटल्या, माल, औषधं, केळी, इ.इ.) ठेवायला पिशवी म्हणूनच हवा, असं काही नसत्म
त्याचं! जिथे त्याचा वापर शक्य तिथे तो उपयोगात येतो. भटके लोक, field workers, मजूर,
आणि मातीत काम करणारे सारेच, bikers ही अशी निवडक मंडळी बंडान्याचे fans! यांच्याकडे
एकाहून अधिक बंडाने मिळणारच! एकवेळ basic कपडे नसतील, पण बंडाना असणारच! त्यांचं खरं
या एका कपड्याच्या तुकड्यावर जरा जीवच जडलेला असतो. तो कुठे हरवला तर त्यांना जे दु:ख
होतं ते लिहीता नाही येणार. बंडाना बंडखोर आहे आणि तो वर्ण-जात-प्रदेशा-भाषावाद जाणत
नाही. पोरं-पोरी दोघेही बंडान्याला स्वत:च्या कपाटात स्थान देतात. कधी काळी बंडान्याने
लज्जारक्षण केल्याची उदाहरणेही काही लूटमारीचे बळी पडलेले सडाफटिंग बाईकर्स देतात.
अशा बिकटप्रसंगी बंडाना हा कापडाचा निव्वळ तुकडा राहत नाही तर त्याला देवत्व प्राप्त
होतं. बंडान्याच्या वापराची काही naughty उदाहरणे पण देता येतात, पण तेवढं प्रत्येकानं
आपापल्या capacity प्रमाणे imagine करावं.
पहाडांमध्ये फिरायला गेलेले बुद्धीजीवी असोत किंवा आमच्यासारखे
दूर जंगलांत पडलेले वन्यजीव संशोधक असोत, बंडाना नाही म्हणजे ती व्यक्ती त्या जगातलीच
नाही अशी खात्री बाळगायला हरकत नाही. उगीच ओढणी आणि पल्लू आणि गमज्याची नाटकं न करता
हा साधा एक बंडाना माणसाच्या जीवात जीव आणतो. बर्फ़ाळलेल्या पर्वतांकडे बघत आपण हातात
गरम कॉफीचा मग घेऊन बसलेलो असतो, तेव्हाही मगचा चटका बसू नये म्हणून तो बंडानाच तेवढा
कामी येतो. त्या इवल्याशा कापडाकडे बघून जाणवतं की मित्र किंवा मैत्रीण म्हणून हा आपली
किती सोबत देतो. त्याला कुरवाळू वाटतं आणि त्याचा वास घेऊ वाटतो. त्या वासानं हातावर
थोडे शहारेही उमटतात. जाणवतं की हा तर आपलाच वास. हा तर आपल्याच अंगाचा एक भाग. तो
बंडाना, ते कापड, म्हणजे आपण आपल्याला दिलेली एक प्रेम-भेट!
बंडाना is love!
पंकज
