मिटींगा

मिटींगा असतात. सगळ्यांनाच असतात. काहींना लागतात, तर काही जण लावतात. प्रत्येक मिटींगला स्वत:चा आकार, प्रकार, रंग-रूप, ढंग असतो. काही लाजऱ्या-बुजऱ्या, नवख्या, तर काही रटाळ, बोरिंग, खमक्या असतात. काही मिटींग्ज मनाला हुरहुर लावून जातात, तर काही पिच्छा सोडता सोडत नाहीत. काही गोड, मधाळ, स्वीट; तर असतात काही आंबट, कडवट, तिखट. मिटींगा या मिटींगा असतात, त्यांच्याविषयी वाद घालायला नसतो स्कोप तसा.

मिटींगांची उत्क्रांती कशी झाली असेल? अशीच चार टाळकी बसली असतील काहीतरी गप्पा-टप्पा मारत शेकोटीभोवती आणि सरतेशेवटी आग विझवून गेली असतील घरी. गप्पांच्या किंवा हुक्क्याच्या नादात त्यांची लागली असेल तंद्री आणि घरी परत आल्यावर लागली असेल हुरहुर परत त्या टाळक्यांना भेटण्याची! म्हटले असतील चला भेटू पुन्हा आणि कालच्यासारखंच बसूयात! त्यांना वाटलं असेल की एवढा वेळ बोलूनही वेळ वाया गेला असं वाटत नाही, उलट काहीतरी महत्त्वाचं मोठ्ठं केल्यासारखं वाटतं. डोपामाईन पळलं असेल शरीरभर आणि मनातून एक आनंदाची लहर गेली असेल; मग म्हटले असतील हे जे काही होतंय त्याला नाव देऊ एक आणि दररोज करत बसू हा खेळ.

बरं ही एक असू शकते गोष्ट किंवा मग काय झालं असेल की एखाद्य़ा व्यक्तीला इतरांकडून करून घ्यायची असतील कामं आणि चारचौघांत बोललं की मनाच्या नाही पण जनाच्या शरमेने तरी ती व्यक्ती काम करेल म्हणून बसवली असेल ती मिटींग. निर्लज्जांना तसा काही फरक पडत नाही, आणि त्यांची प्रजाही बहुधा या मिटींग्जमुळे वाढीस लागली असेल. आपण काय घरी बसून नुस्ता तर्क लावू शकतो. मिटींग्जचं evolution साधं सोप्पं नाही. कधी कधी मिटींग्जमध्ये पंधरा-तीस-पन्नास लोक मिळून आपापले दिवसाचे सहा तास (म्हणजे सगळ्यांचे ३०० तास) निवांत वाया घालवतात आणि त्या सहा तासांत किडूक-मिडूक ञान मिळवतात. कुणाच्या पोटातून गर्रर्र असा आवाज येत राहतो, कुणी आळसवटून झोपायला येतो, काही लोकं मनातल्या आणि पोटातल्या युद्धांना दाबून ठेवतात, तर कैक ठिकाणी होतो विस्फोट! काही मिटींगा चालत राहतात; त्यांना काळ-वेळ, तहान-भूक, जगाची पर्वा असलं काही नसतं. ‘येस सर’, ‘सॉरी सर’, ‘येस मॅडम’, ‘ओक, ऑन ईट’ असल्या keywords ची density या मिटींगांमध्ये भरभरून असते. मिटींगांमुळे जगात वेगवेगळ्या आणि विचित्र स्वभावाची लोकं भरीस आली आहेत हे मात्र नक्की. काही लोकं लहानपणापासूनच, तिसरी-चौथीपासूनच, लाळ घोटायला शिकतात. घरच्या मिटींग्जमध्ये ती पोरं भाव खाऊन जातात. काही लोकं डेटावर फोकस करतात आणि कुणी काही बोललं की त्या निर्जीव आकड्यांचा आधार घेतात, P value बद्दल बोलतात, आलेख दाखवतात आणि error bars कडे सगळ्यांचं लक्ष वेधतात. या लोकांना आपसूकच मिटींगांमध्ये वाळीत टाकलं जातं, कारण आकडे बऱ्याचजणांना समजत नाहीत आणि आकडे खरं बोलतात. काही मंडळी presentation वर भर देतात, लागलंच तर बाहेरून पैसे देऊन पीपीट्या बनवून आणतात. भारदस्त शब्द वापरतात आणि सगळीकडून नन्नाचा पाढा काढून टाकतात. मुर्ख म्हणायचं असेल तर unintelligent म्हणतात. तो शब्द म्हणताना पतंगाच्या अळीसारखी लालचुटूक ओठांची वळवळ करतात.

मागच्या काही वर्षांत स्वत:च्याच laptop screen कडे बघत तोंड हसरं ठेवत मिटींगा चालत राहतात. उघड्यावर शेकोटीभोवती ते स्वत:च्या घरात AC मधे बसून असा हा मिटींगांचा प्रवास फारच उल्लेखनीय आहे. पुर्वीही लोकं चड्ड्यांवरती बसायची मिटींगांमध्ये आताही बसतात, अंगावरती कोट अडकवून. कोटातली माणसं तोंडाला पावडर लावून खुर्ची गरम करत तासनतास बसून राहतात. AC असला म्हणून काय झालं? पायाला डास चावतात, कधी एखादी मुंगी अनामिक पण अतिगरजेच्या ठिकाणी जाते चावून आणि नकळत त्या वेदनेची चाहूल लागते बावरलेल्या मनाला, तोंडावरचं हसू मात्र ढळत नाही आणि मनातले आसू काही केल्या जात नाही. कॅमेऱ्यापुढून डोकं हललं की लॅपटॉप बोंबलतो, ‘चोर, चोर! मिटींग टाळून पळतोय हा, पकडा त्याला!’ अशावेळी ढगाळलेलं ब्लॅडर आणि भरून आलेलं लिव्हर, दोघांचा लेव्हर, मित्रा तू सावर!

मिटींग कोण बोलवतं आणि कोण त्यात बोलतं यावर तिचं कॅरॅक्टर ठरतं. काहीं चारित्र्यहीन असतात, त्यांचात शिव्याशब्दांचा असतो गदारोळ, बाचाबाची, आणि हाणामारी. काही मिटींगांमध्ये बोलणारं एकच तोंड असतं, ते सुरू होतं आणि मग तासाभराचं रेताळ वाळवंट आणि मग ते बंद होतं. जांभया देत केस विस्कटलेलं सुटाबुटातले लोकं motivate होऊन मुतारीकडे गर्दी करताना दिसतात. मग पुढच्या सेशनमध्ये तेच. तोंड चालू, अथांग समुद्र आणि तुमचं विमान त्या समुद्राला समांतर उडत चाललंय तासभर, मग तोंड बंद. सुरकुतलेल्या तोंडांची आणि सुटलेल्या पोटांची सुटाबुटातली लोकं स्मोकिंग झोनकडे गर्दी करतात. या मिटींगांना ऋतू नसतात, त्यांना फुलं म्हणजे काय नसतात माहिती, त्यांना लाली नसते, सगळं असतं टाईट, कपडे, वातावरण, फिगरी, भाषा, पीपीट्या!  

मिटींगा सगळ्याच आपला विश्वासघात नाही करत. काही दोघांपुरत्याच मर्यादित असतात त्यामध्ये वेळ स्तब्ध होते आणि हळूवार गाणी घुमतात कानांत. तिचे हळूवार भुरभुरणारे केस आणि ती बोललेले सारे गंधाळलेले शब्द यांचं एक अलग मिश्रण तयार होऊन हवेत पसरत जातं. ती दहा मिनीटांतच निघून जाते, पण ती मिटींग आपल्या मनात दिवस-रात्र लूपमधे चालू राहते. डोपामाईन सुटतं सुसाट आणि नदी होते शरीराची बेफ़ाम! अशा काही मिटींगा असाव्यात आपल्या आयुष्यांत, वाटतं ज्या थेंब थेंब स्वत:लाच आयुष्यभर पुरवाव्यात! अशा काही मिटींगा घडाव्यात आयुष्यांत की वाटावं मी न उरलो माझ्यात!

पंकज | २७ एप्रिल २०२१